Kişilik Tipi Belirleme Envanteri (KİTBE) Etik Kurallar
1. KİTBE uygulamadan önce amaç ve sonuçların istenen şekilde kullanımı konusunda testi alanlar bilgi sahibi olmalıdır. Diğer psikolojik testlerde olduğu gibi KİTBE gönüllü olarak alınmalıdır.
2. Bireysel olarak hazırlanan “Tip” sonuçları cevap verenin izni olmadan başkalarıyla paylaşılmamalıdır.
3. “Tip” bilgileri bireysel ya da grup çalışmalarını kısıtlamak için değil, bireysel ya da grup çalışmalarının verimini artırmak için kullanılmalıdır.
KİTBE’yi işe girme sürecindeki insanların taranmasında kullanmak ahlaki değildir. İşe alımları sadece kişinin tipine göre kısıtlamak da etik olmaz. Tip ekip oluşturmada ve çalışanların davranış tercihlerini anlamada yardımcı olur.
4. Yüz yüze ortamda Tip teorisi ve bireysel sonuçlar konusunda yeterli bilgi verilmelidir.
Bir insan KİTBE almak ister ve sonuçları e-postayla alırsa bu çoğu zaman bir bulmacaya dönüşür. Yüz yüze çalışmanın nedeni o kişiye tipini doğrulama konusunda yardım şansını artırmak ve ona KİTBE sonuçlarını anlamak için yeterli zamanı tanımaktır. Bunu e-posta yoluyla yapmak çoğu zaman zordur ve danışman bunu yapmamalıdır.
5. Cevap verenler her zaman için tiplerinin kendileri için doğru olduğunu “doğrulama” fırsatını bulmalıdırlar.
Bizim görüşümüze göre bu muhtemelen en önemli bilgidir ve ne yazık ki buna her zaman bağlı kalınmaz. Biz inanıyoruz ki, KİTBE uygulayıcıları, bu konuda herkese yardım edecek kadar yeterli uzmanlık ve zamana sahip olmalıdır ki bu da doğrulanacak tip konusunda testi alana kapsamlı yazılmış bir rapor sunmayı içerir.
6. Cevap verene, “Tip”in bireyin yeteneklerini ya da zekasını değil, tercihlerini yansıttığı ve başarı kehanetinde bulunmadığı mutlaka söylenmeli.
Bir insan zamanla tipinden farklı bir şekilde gelişim gösterebilir. Raporlardaki özellikle “önerilen – önerilmeyen meslekler” gibi iddialı bölümler , tip genelindeki istatistiğe bağlıdır, kişi –eğer başka gözlemlerle de destekleniyorsa- pek doğal olarak önerilmeyen bir meslekte de başarılı olabilir.
7. İnsanlar sadece tiplerine göre bazı işlere doğru itilmemeli ya da onlardan uzaklaştırılmamalı.
Aslında tip tercihleri genelde bazı yeteneklerle ilgilidir. Örneğin dışa dönük ve hisseden tipler -DSHY ve DAHY- çoğu zaman çok iyi “iletişim becerilerine” sahiptirler. Fakat bu bir gerçek değil de bir eğilim olduğundan, belirli tiplere belirli beceriler atfetmek tehlikelidir. Bazı insanlar bu beceriye sahip değillerse rahatsız olurlar ya da başka insanların da bu beceriye sahip olabileceklerine inanmayabilirler ki bu da tehlikeli bir durum yaratır. İnsanları bazı işlere doğru teşvik ederken ya da onlardan uzaklaştırmak isterken anahtar cümle, “…. sadece onların tipine göre.” cümlesidir. “Tip” aslında kariyer tatminkarlığı kehanetinde önemli bir faktördür ama, hiç kuşkusuz dikkate alınması gereken tek faktör değildir.
8. Tip tanımlamasının uyup uymadığı konusunda bireyin kendisi en iyi yargıç olarak kabul edilir.
Bu konu tecrübeli “Tip” kullanıcıları için çoğu zaman bir tartışma konusu yaratır, çünkü testi alan bir tip üzerinde dururken, danışmanın başka bir tip konusunda ısrar ettiği de görülmüştür. Bu durumda danışman testi alanın tipi konusunda deneme kabilinden bir hipotez öne sürmelidir ama sonuçta hangi tiple daha rahat edeceğine karar verecek olan testi alanın kendisidir.
9. Danışman “Tip”in her şeyi açıklayacağını söylememeli, ya da ima etmemeli, daha ziyade çok karmaşık insan kişiliğinin önemli bir parçası olduğunu belirtmelidir.
Tipe fazla bağlanan pek çok insan “Tip her şeyi açıklar” diye düşünür. Bu model için o kadar çok uygulama vardır ki insanın şaşırması çok kolaydır. Bu nedenle danışmanları bu tuzağa düşmemeleri konusunda uyarmaktayız.
10. Danışmanlar tip konusundaki hükümlerine karşı hassas olmalı ve bunları testi alan kişilere iletmemeye çalışmalıdırlar.
Bunu söylemek kolay ama yapmak zordur, çünkü herkesin kendi tipi konusunda bir hükmü vardır. “Tip” konusunu hiç bilmeyen insanlara sonuçlarını takdim ederken bunu mümkün olduğunca pozitif ya da tarafsız yapmak için çok dikkat etmek gerekir. Bu beceriyi geliştirmenin bir yolu, “Tip” konusunu değişik tercih sahibi insanlara açıklama pratiği yapmak ve takdiminizin objektifliğini eleştirme noktasında onlardan görüş istemektir.
11. Kendi kişilik tipini merak edip öğrenmek isteyenler, kendi kültürlerine uyumlanmamış, çeviriden oluşturulmuş, güvenilirliği ve geçerli olup olmadığı belirtilmemiş olan Psikolojik Tip göstergelerini kullanmamalıdır.
KİTBE- orijinal adı ile MBTI- dünyada en yaygın kullanılan envanterlerinden biri olup geçerlilik ve güvenirliliği yüksektir. Türkiye standartlarına Semai Tuzcuoğlu tarafından uyarlanmış olup geçerlilik ve güvenilirliği kanıtlanmıştır. Türkiye’de kullanım izni sadece kendisine aittir. Rehberlik Akademisi olarak bu envanteri Türkiye’de eğitim kurumlarına ve öğrencilere yönelik olarak kullanma noktasında tek yetkili olarak kendisinden izin alarak uygulamaktayız.