PIRLS 2026, dünya genelinde 25 yılı aşkın süredir okuma becerilerini değerlendiren uluslararası bir ölçme aracı olarak, okuma başarılarındaki trendleri takip ediyor. Okuma okuryazarlığını sadece akademik başarı için değil, aynı zamanda kişisel gelişim için de temel bir yetkinlik olarak değerlendiriyor. Bu yıl PIRLS, tamamen dijital formata geçerek öğrencilere daha ilgi çekici ve görsel olarak zengin bir deneyim sunuyor. Bu yenilik, okuma değerlendirmelerini daha verimli hale getirirken, öğrencilerin dijital ortamda bilgi işleme becerilerini de ölçüyor.

PIRLS 2026 değerlendirmesi, okuma becerilerini ölçmek için getirdiği önemli yeniliklerle dikkat çekiyor. İşte bu yıla özgü bazı önemli değişiklikler:

1. Tamamen Dijital Değerlendirme:

PIRLS 2026, geleneksel kağıt tabanlı testlerden tamamen dijital formata geçiş yaptı. Bu, öğrencilere daha etkileşimli ve görsel olarak çekici bir test deneyimi sunuyor. Dijital format, değerlendirme süreçlerinin operasyonel verimliliğini artırırken, öğrenci yanıtlarının kaydedilmesi ve puanlanmasını da kolaylaştırıyor​.

2. Genişletilmiş Metin Türleri ve İçerik Formatları:

PIRLS 2026’da, dergiler ve gazetelerden alınan metinler, çevrimiçi metinler, e-postalar ve kısa mesajlar gibi çeşitli metin türleri yer alıyor. Bilgiler, listeler, grafikler, diyagramlar ve hatta çoklu ortam ögeleri gibi farklı formatlarda sunulabiliyor. Bu, öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları çeşitli bilgi kaynaklarından okuma becerilerini geliştirme fırsatı sunuyor.

3. Online Okuma Becerilerinin Entegrasyonu:

PIRLS 2026, öğrencilerin dijital formatta bilgi işleme ve değerlendirme yeteneklerini de ölçüyor. İnternet görevlerinde, öğretmen avatarları öğrencileri web sayfaları boyunca yönlendiriyor ve gerekli bilgileri bulmalarına yardımcı oluyor. Bu görevler, öğrencilere dijital ortamda nasıl bilgi bulacaklarını ve değerlendireceklerini öğretmeyi amaçlıyor​.

4.Kültürel Uyumluluk ve Çeşitlilik:

PIRLS metinleri, katılımcı ülkelerin kültürel temsilini ve çeşitliliğini yansıtacak şekilde seçiliyor. Metinlerin, hedef öğrenci kitlesine uygunluğu, netliği ve tutarlılığına büyük önem veriliyor. Bu süreçte, metinlerin çeşitli kültürel arka planlardan gelen öğrenciler için ilgi çekici ve adil olmasına dikkat ediliyor​.

5. Okuma Amaçları ve Anlama Süreçleri:

PIRLS 2026, öğrencilerin okuma amaçlarını (edebi deneyim için okuma ve bilgi edinme ve kullanma) ve dört ana anlama sürecini (açıkça belirtilen bilgiyi odaklama ve geri çağırma, basit çıkarımlar yapma, fikirleri ve bilgileri yorumlama ve entegre etme, içerik ve metin ögelerini değerlendirme ve eleştirme) değerlendirmeye devam ediyor​.

PIRLS 2026 Değerlendirme Süreçleri:

1. Açıkça Belirtilen Bilgiyi Odaklama ve Geri Çağırma:

Tanım: Öğrencilerin, metinde açıkça belirtilmiş bilgileri tanımlaması ve hatırlaması beklenir.

Örnek Görevler:

• • Metinde belirtilen belirli bilgileri tanımlamak.
  • Belirli bir olayın zaman ve yerini belirlemek.
  • Metnin ana fikrini veya konu cümlesini (açıkça belirtilmişse) bulmak.

2. Basit Çıkarımlar Yapma:

Tanım: Öğrencilerin, metindeki bilgileri birleştirerek açıkça belirtilmeyen anlamları çıkarması beklenir.

Örnek Görevler:

• • • Bir olayın başka bir olaya neden olduğunu çıkarmak.
    • Bir karakterin eylemlerinin nedenini açıklamak.
    • İki karakter arasındaki ilişkiyi tanımlamak.

3. Fikirleri ve Bilgileri Yorumlama ve Entegre Etme:

Tanım: Öğrencilerin, metinde yer alan bilgileri ve fikirleri kendi bilgi ve deneyimleriyle birleştirerek daha derin bir anlam oluşturması beklenir.

Örnek Görevler:

• • • Metnin genel mesajını veya temasını anlamak.
    • Karakterlerin alternatif eylemlerini düşünmek.
    • Metindeki bilgileri karşılaştırmak ve karşıtlıklarını belirlemek.

4. İçerik ve Metin Öğelerini Değerlendirme ve Eleştirme:

Tanım: Öğrencilerin, metnin içeriğini ve yapısını eleştirel bir gözle değerlendirmesi ve yargılarda bulunması beklenir.

Örnek Görevler:

• • • • • Metindeki bilgilerin tamlığını veya açıklığını yargılamak.
        • Olayların gerçekçi olup olmadığını değerlendirmek.
        • Yazarın argümanlarının insanları nasıl etkileyebileceğini değerlendirmek.
        • Metnin başlığının ana temayı ne kadar iyi yansıttığını değerlendirmek.
        • Dil özelliklerinin (örneğin, metaforlar, ton) etkisini açıklamak.
        • Grafik ögelerin metni anlamaya katkısını tanımlamak.
        • Metnin veya web sitesinin bakış açısını veya önyargısını belirlemek.

Bu değerlendirme süreçleri, öğrencilerin farklı metin türleriyle etkileşime geçerken çeşitli okuma ve anlama becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. PIRLS 2026’nın bu kapsamlı yaklaşımı, okuma becerilerini hem derinlemesine hem de geniş bir perspektiften değerlendirir​.

PIRLS 2026 Değerlendirme Tasarımı

Genel Bakış

• • • • PIRLS, dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma başarısını değerlendiren uluslararası bir büyük ölçekli değerlendirmedir.
      • 2001 yılından bu yana her beş yılda bir yapılan PIRLS, öğrencilerin okuma yeterliliklerindeki eğilimleri düzenli ve zamanında verilerle sunar.
      • Değerlendirme tasarımı, bireysel öğrenciler üzerindeki yükü azaltmak için matris örnekleme tekniği kullanır ve geniş bir okuma metin yelpazesini kapsar​.

Değerlendirme Blokları

• • • • PIRLS 2026 değerlendirmesi, 18 bloktan oluşur; bunların yarısı edebi deneyim için okuma, yarısı bilgi edinme ve kullanma için okumayı değerlendirir.
      • Bloklar, zorluk derecesine göre üç seviyeye ayrılır: zor, orta ve kolay​.

Değerlendirme Tasarımı ve Öğrenci Yükü

• • • • PIRLS, bireysel öğrenci yükünü minimize etmek için her öğrenciye iki değerlendirme bloğu sunar; biri edebi, biri bilgilendirici.
      • Öğrenci yanıtları, madde yanıt teorisi yöntemleri kullanılarak PIRLS okuma başarı ölçeğine yerleştirilir​.

Grup Uyarlamalı Değerlendirme Tasarımı

• • • • Grup uyarlamalı değerlendirme tasarımı, değerlendirme zorluğunu her ülkenin öğrenci yeteneklerine daha iyi uyacak şekilde ayarlar.
      • Daha yüksek başarıya sahip ülkelerde daha zor kitapçıklar, daha düşük başarıya sahip ülkelerde daha kolay kitapçıklar kullanılır.
      • Tasarım, değerlendirme zorluğu ile öğrenci yetenekleri arasındaki uyumu artırarak değerlendirmeden elde edilen bilgileri artırır​.

Dijital Teslimat ve Çevrimiçi İçerik

• • • • PIRLS 2026, tamamen dijital bir teslimat formatını vurgular, bu da operasyonel verimlilik ve daha çekici bir değerlendirme sağlar.
      • Çevrimiçi bilgilendirici okuma görevleri, PIRLS okuma değerlendirme çerçevesine dahil edilmiştir​.

Öğrenci Popülasyonu

• • • • PIRLS, resmi eğitimin dördüncü yılında olan öğrencilerin okuma başarısını değerlendirir.
      • Bu dönem, çocukların okuyucu olarak gelişimlerinde önemli bir geçiş noktasıdır. PIRLS hedef sınıfı, ISCED Düzey 1’in başlangıcından dört yıl sonra gelen sınıf olarak tanımlanır​.

Okuma Başarısının Raporlanması

• • • • PIRLS, her katılımcı ülkede öğrencilerin okuma başarısının kapsamlı bir resmini sağlar.
      • Okuma amaçları ve anlama süreçleri açısından ayrı başarı ölçekleri sunar: edebi deneyim için okuma, bilgi edinme ve kullanma için okuma; açıkça belirtilmiş bilgiyi bulma ve basit çıkarımlar yapma; yorumlama, entegre etme ve değerlendirme​.

Kitapçık Tasarımı

• • • • PIRLS değerlendirmesinde her öğrenciye rastgele iki metin bloğundan oluşan bir test kitapçığı atanır.
      • Kitapçıklar, zorluk seviyelerine göre düzenlenmiştir: zor, orta ve kolay bloklar farklı kombinasyonlarda bir araya getirilir.
      • Her ülke, öğrenci popülasyonunun ortalama okuma yeteneğine bağlı olarak daha zor veya daha kolay kitapçıklar atar​.

Öğrenci Test Süresi

• • • • PIRLS değerlendirmesi, iki 40 dakikalık oturum ve ardından bir 30 dakikalık öğrenci anketi ile toplam test süresini içerir​.

Okuma Amaçları

PIRLS, okuma değerlendirmesini iki ana amaç etrafında şekillendirir:

1. Edebi Deneyim için Okuma (Literary Experience) – %50:
   • Öğrencilerin edebi metinleri okuma ve bu metinlerden keyif alma, duygusal ve estetik deneyim kazanma becerilerini değerlendirir.
2. Bilgi Edinme ve Kullanma için Okuma (Acquire and Use Information) – %50:
   • Öğrencilerin bilgilendirici metinleri okuma, bu metinlerden bilgi edinme ve bu bilgiyi kullanma becerilerini değerlendirir.

Anlama Süreçleri

PIRLS, okuma değerlendirmesini dört ana anlama sürecine göre yapılandırır ve her biri belirli bir yüzdelik dilimde değerlendirilir:

1. Açıkça Belirtilen Bilgiyi Odaklama ve Geri Çağırma (Focus on and Retrieve Explicitly Stated Information) – %20:
   • Öğrencilerin metinde açıkça belirtilmiş bilgileri bulma ve hatırlama becerilerini değerlendirir.
2. Basit Çıkarımlar Yapma (Make Straightforward Inferences) – %30:
   • Öğrencilerin metindeki bilgileri birleştirerek açıkça belirtilmeyen anlamları çıkarması becerisini değerlendirir.
3. Fikirleri ve Bilgileri Yorumlama ve Entegre Etme (Interpret and Integrate Ideas and Information) – %30:
   • Öğrencilerin metindeki bilgileri yorumlama, entegre etme ve daha derin bir anlam oluşturma becerisini değerlendirir.
4. İçeriği ve Metin Öğelerini Değerlendirme ve Eleştirme (Evaluate and Critique Content and Textual Elements) – %20:
   • Öğrencilerin metnin içeriğini ve yapısını eleştirel bir gözle değerlendirme ve yargılama becerilerini değerlendirir.

Okuma Başarısının Raporlanması

PIRLS okuma başarısı genel olarak ve ayrıca okuma amacı ve anlama süreci alt ölçekleriyle raporlanır. Anlama süreçleri iki alt ölçek halinde birleştirilir:

1. Bilgi Bulma ve Basit Çıkarımlar Yapma (Retrieving and Straightforward Inferencing)
2. Yorumlama, Entegre Etme ve Değerlendirme (Interpreting, Integrating, and Evaluating)

Bu yaklaşım, PIRLS değerlendirmesinin öğrencilerin okuma becerilerini daha kapsamlı ve detaylı bir şekilde değerlendirmesine olanak tanır.

PIRLS 2026, öğrenci okuma becerilerini değerlendiren ve okuma eğitimi üzerine kapsamlı veriler toplayan bir değerlendirme aracı olarak önemli yenilikler ve değişiklikler sunmaktadır. Bu bağlamsal çerçeve, öğrenci başarılarının yanı sıra, okuma gelişimini etkileyen çeşitli bağlamsal faktörleri de incelemektedir. 2026 yılına özgü bu çerçevede yer alan başlıca yenilikler ve değişiklikler şu şekildedir:

1. Kapsamlı Anketler:
   • PIRLS 2026, öğrenci, ebeveyn, öğretmen, okul müdürleri ve ulusal araştırma koordinatörlerinden (NRC’ler) kapsamlı bilgiler toplamaktadır. Anketler, öğrenci başarısını etkileyen ev, okul ve sınıf ortamları hakkında detaylı veri sağlar​.
2. Ev Ortamı:
   • Öğrencilerin ev ortamları, erken öğrenme deneyimleri, sosyoekonomik durumları ve ebeveynlerin okuma faaliyetleri gibi konuları kapsar. Bu veriler, öğrencilerin okuma gelişimi üzerindeki ev etkilerini anlamak için önemlidir​.
3. Okul ve Sınıf Ortamları:
   • Okul müdürleri ve öğretmenler tarafından doldurulan anketler, okulların ve sınıfların öğrenci başarıları üzerindeki etkilerini inceler. Bu anketler, okulların kaynakları, sınıf yönetimi, öğretmen nitelikleri ve okuma öğretimi uygulamaları hakkında bilgi sağlar​.
4. Öğrenci Deneyimleri ve Tutumları:
   • Öğrencilerin okuma tutumları, okuma alışkanlıkları ve okuma becerileri ile ilgili bilgi toplamak için öğrenci anketleri kullanılmaktadır. Bu anketler, öğrencilerin okuma deneyimlerini ve okuma motivasyonlarını değerlendirmek için tasarlanmıştır​.
5. Ulusal ve Toplumsal Bağlamlar:
   • Eğitim sistemlerinin ve okuma müfredatlarının yapısı hakkında bilgi toplamak için NRC’ler tarafından doldurulan anketler kullanılmaktadır. Bu bilgiler, öğrencilerin öğrenme deneyimlerini etkileyen daha geniş ulusal ve toplumsal bağlamları anlamak için önemlidir.
6. Okuma Materyalleri ve Dijital Kaynaklar:
   • PIRLS 2026, dijital cihazların kullanımı ve okuma materyallerinin çeşitliliği hakkında bilgi toplar. Bu, öğrencilerin okuma becerilerini geliştirirken dijital araçları nasıl kullandıklarını anlamak için önemlidir​.

Bu yenilikler ve değişiklikler, PIRLS 2026’nın öğrenci okuma başarılarını daha kapsamlı bir şekilde değerlendirmesini ve eğitim politikalarını geliştirmek için daha geniş bir veri tabanı oluşturmasını sağlar.

Anket Türleri ve Soru Örnekleri: PIRLS 2026 değerlendirmesi, öğrencilerin okuma becerilerini etkileyen çeşitli bağlamsal faktörleri incelemek için farklı katılımcılar tarafından doldurulan anketler kullanır. Bu anketlerin her biri, belirli bir alanı temsil eder ve öğrencilerin okuma gelişiminde etkili olan faktörler hakkında bilgi toplar. İşte bu anketlerden bazıları ve içerikleri:

1. Ev Anketi (Early Learning Survey):
   • Katılımcılar: Öğrencilerin ebeveynleri veya birincil bakıcıları.
   • İçerik: Öğrencinin ev ortamı, evde konuşulan diller, ebeveynlerin okuma aktiviteleri ve okuma konusundaki tutumları, ebeveynlerin eğitim düzeyi ve meslekleri hakkında bilgiler.
   • Örnek Soru: “Çocuğunuzla haftada kaç kez kitap okuyorsunuz?”​.
2. Okul Anketi:
   • Katılımcılar: Her katılımcı okulun müdürü.
   • İçerik: Okulun özellikleri, öğrenci demografisi, farklı türde kaynakların mevcudiyeti.
   • Örnek Soru: “Okulunuzda okuma öğretimi için hangi kaynaklar mevcut?”​.
3. Öğretmen Anketi:
   • Katılımcılar: Öğrencilerin okuma öğretmenleri.
   • İçerik: Sınıf içi okuma öğretimi ile ilgili faktörler, öğretim yaklaşımları, teknoloji kullanımı, öğretmen nitelikleri, kariyer memnuniyeti ve mesleki gelişim aktiviteleri.
   • Örnek Soru: “Sınıfınızda okuma öğretiminde hangi teknolojileri kullanıyorsunuz?”​.
4. Öğrenci Anketi:
   • Katılımcılar: PIRLS 2026’ya katılan tüm öğrenciler.
   • İçerik: Öğrencilerin ev ortamı, okul deneyimleri ve okuma konusundaki tutumları.
   • Örnek Soru: “Okumaktan ne kadar keyif alıyorsunuz?”​.
5. Müfredat Anketi:
   • Katılımcılar: PIRLS 2026’ya katılan ülkelerin NRC’leri, gerekli olduğunda politika yapıcılar veya müfredat uzmanları ile birlikte.
   • İçerik: Ülkenin eğitim sisteminin ve okuma müfredatının yapısı.
   • Örnek Soru: “Ülkenizdeki okuma müfredatı hangi ana bileşenleri içeriyor?”.

Bu anketler, PIRLS 2026’nın öğrencilerin okuma becerilerini etkileyen çeşitli bağlamsal faktörleri daha iyi anlamasına yardımcı olur ve eğitim politikalarının geliştirilmesine katkıda bulunur.

PIRLS 2026 bağlamsal çerçevesi, öğrenci okuma gelişimini etkileyen çeşitli bağlamları ele alır. Bu bağlamlar, öğrencilerin ev ortamlarından okullarına, sınıflarından ulusal eğitim politikalarına kadar geniş bir yelpazede incelenir. Aşağıda, PIRLS 2026’nın temel bağlamsal konuları ve alt konuları detaylandırılmıştır:

   1. Ev Ortamı

• • Erken Öğrenme Deneyimleri
    • Erken Okuryazarlık Aktiviteleri ve Görevleri
  • Öğrenme için Ev Ortamı
    • Evde Bilgi ve İletişim Teknolojisi (BİT)
  • Ailelerin Okuma Aktiviteleri
  • Evde Konuşulan Dil

   2. Okul Ortamları

• • Okulun Özellikleri ve Öğrenci Profili
    • Okulun Büyüklüğü ve Coğrafi Konumu
    • Öğrenci Profilinin Sosyoekonomik Arka Planı
    • Öğrencilerin Girdiği Okuma Becerileri
  • Okul Kaynakları
    • Okuma Öğretimi için Kaynaklar ve Destekler
    • Okul Kütüphanesi ve Teknoloji Kaynakları
  • Okul İklimi
    • Okul Güvenliği
    • Akademik Başarıya Verilen Önem
    • Öğretmen Memnuniyeti ve Zorlukları
    • Velilerin Okula Katılımı
    • Müdürlerin Hazırlığı ve Deneyimi

   3. Sınıf Ortamları

• • Öğretmen Nitelikleri
    • Öğretmenlerin Eğitimi ve Hazırlığı
    • Öğretmenlerin Deneyim Yılları
    • Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi
  • Sınıf Okuma Öğretimi
    • Öğrencilerin Okuma Anlama Becerilerini ve Stratejilerini Geliştirmek
    • Okuma Motivasyonunu, Katılımını ve Öz Yeterliliğini Teşvik Etmek
  • Sınıf Kütüphaneleri
  • Sınıfta Bilgi Teknolojileri
    • Okuma Öğretimi için Dijital Cihazlara Erişim
    • Çevrimiçi Okuma Öğretimi
  • Sınıf İklimi
    • Sınıf Bozulmaları
    • Öğretimi Sınırlayan Faktörler

   4. Öğrenci Deneyimleri ve Tutumları

• • Öğrenci Demografisi
    • Yaş
    • Cinsiyet
    • Evde Konuşulan Dil
    • Vatandaşlık Durumu
  • Okul Deneyimleri
    • Okula Aidiyet Hissi
    • Zorbalık
    • Okulda Duygusal Durumlar
    • Okuma Derslerine Katılım
  • Öğrenci Okuma Tutumları ve Davranışları
    • Okumayı Sevme
    • Okuma Konusunda Kendine Güven
    • Okumaya Harcanan Zaman
    • Okul Dışında Okunan Metin Türleri ve Formatları
    • Dijital Cihazlar ve İnternet Kullanımı

   5. Ulusal Bağlamlar

• • Eğitim Sisteminin Organizasyonu
    • Okul Yıllarının Sayısı
    • Okula Başlama Yaşı ve Sınıf Tekrarı
    • Okul Öncesi Eğitim
    • Öğretmen ve Müdür Hazırlığı
  • Okuma Müfredatı
    • Müfredat Özellikleri
    • Dijital Cihazların ve Materyallerin Kullanımı
    • Okuma/İngilizce Müfredatında Vurgu Alanları

Kaynak: https://www.iea.nl/studies/iea/pirls/2026